Η βιοασφάλεια στην κοινωνία

Η δυνατότητα της σύγχρονης επιστήμης να επεμβαίνει μέσα στο γενετικό κώδικα, σε αυτό δηλαδή που ονομάζεται κώδικα της ζωής και να αλλάζει αρχέγονους μηχανισμούς της φύσης, δεν συνδέεται μόνο με φόβους για το μέλλον της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, αλλά με υπαρκτούς κοινωνικούς και οικονομικούς κινδύνους για εκατομμύρια ανθρώπους.

Η διάσταση λοιπόν αυτή περιλαμβάνεται στο Πρωτόκολλο για τη βιοασφάλεια και συγκεκριμένα, εμπεριέχεται πρόνοια που όταν μία χώρα παίρνει απόφαση για την εισαγωγή ενός ΓΤΟ, μπορεί να συνεκτιμήσει και τις κοινωνικο-οικονομικές παραμέτρους από την επίπτωση του ΓΤΟ στη διατήρηση και στη βιώσιμη χρήση της βιολογικής ποικιλομορφίας, ιδιαίτερα για τις αυτόχθονες και τις τοπικές κοινότητες. Αυτή η δυνατότητα είναι πολύ σημαντική διότι οι εφαρμογές της βιοτεχνολογίας εμπεριέχουν τον κίνδυνο δημιουργίας μεγάλης εξάρτησης της αγροτικής παραγωγής από τις βιομηχανίες βιοτεχνολογικών προϊόντων, καθώς οι αγρότες που καλλιεργούν ένα γενετικά τροποποιημένο φυτό, αναγκάζονται να συμβληθούν με την εταιρεία παραγωγής του, η οποία κατευθύνει μονομερώς όλη τη διαδικασία από το σπόρο μέχρι την πώληση του προϊόντος , με αποτέλεσμα να μεταβάλλεται ο χαρακτήρας της παραγωγής και από αγροτικός να μετασχηματίζεται σε βιομηχανικό (οι αγρότες από αυτόνομοι παραγωγοί μεταβάλλονται σε «βιο-εργάτες»). Ακόμη δε, δεν είναι επιτρεπτό κοινωνικά να κατασκευάζουμε γεύσεις βανίλιας ή μπανάνας, χρησιμοποιώντας γενετικά τροποποιημένους μικροοργανισμούς και να στερούμε έτσι τις χώρες του τρίτου κόσμου που τις εξάγουν από ένα εισόδημα που είναι σχεδόν αδύνατο να αντικατασταθεί. Τέλος, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό, λόγω του κινδύνου να καταστεί πρακτικά αδύνατη η συμβατική καλλιέργεια από την ανεξέλεγκτη εξάπλωση των διαγονιδιακών φυτών, να εκτίθεται ο καταναλωτής στο κίνδυνο να απολέσει, μερικά ή ολικά, την ελευθερία του να επιλέγει προϊόντα συμβατικής καλλιέργειας. Αυτή η ελευθερία επιλογής έχει εγγενή αξία, η οποία δημιουργεί αντίστοιχο δικαίωμα. Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς το ρόλο που επιβάλλεται να διαδραματίσουν τα κράτη, καθώς πρέπει να ανταποκριθούν σε δύο σοβαρά καθήκοντα: στην ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνικής, ώστε να επιτευχθεί ορθολογική και όσο το δυνατόν λιγότερο επικίνδυνη χρήση των βιοτεχνολογικών προϊόντων και -κυρίως- στην καθιέρωση και οργάνωση του δημόσιου διαλόγου και στην εμπλοκή της κοινωνίας στη διαδικασία λήψης των σχετικών αποφάσεων.

(Του Κώστα Παπασταύρου)